Chỉ số khối cơ thể (BMI) là một công cụ quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe và cân nặng của trẻ em. Khi BMI của trẻ vượt quá ngưỡng bình thường, điều này có thể chỉ ra tình trạng béo phì – một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Việc theo dõi và kiểm soát BMI là cần thiết để đảm bảo sự phát triển toàn diện và phòng ngừa các bệnh liên quan đến béo phì. Hãy cùng Tinhbmi.vn khám phá nguyên nhân, tác hại và các biện pháp phòng ngừa béo phì ở trẻ em để giúp các bậc cha mẹ có cái nhìn toàn diện và biện pháp hiệu quả.
Chỉ số BMI của trẻ bao nhiêu là béo phì?
Béo phì là một tình trạng bệnh lý được đặc trưng bởi sự tích tụ mỡ thừa trong cơ thể một cách bất thường, có thể xảy ra ở các vùng cụ thể hoặc toàn bộ cơ thể và dẫn đến những tác động tiêu cực đến sức khỏe.
Trẻ có chỉ số BMI (Body Mass Index) nằm ở mức độ trên 95% được coi là béo phì. BMI là một chỉ số được tính dựa trên chiều cao và cân nặng của một người và nó cung cấp một cách đánh giá nhanh chóng về tình trạng cân nặng của họ.
Dưới đây là công thức tính chỉ số BMI cho trẻ mà mẹ có thể tham khảo:
BMI = Cân nặng (kg) / ( chiều cao (m) ^ 2 )
Nếu chỉ số BMI của trẻ trên 95%, điều đó có nghĩa là trẻ đang bị béo phì. Béo phì được chia thành ba cấp độ, cấp độ càng cao thì tình trạng béo phì càng nghiêm trọng.
Ví dụ: Bé gái 10 tuổi, nặng 40 kg và cao 1m2 sẽ có chỉ số BMI:
BMI = 40 / (1.2 x 1.2) = 27.78 => 99% (Béo phì)
Bảng chỉ số béo phì ở trẻ 0 – 18 tuổi theo WHO
Tại Việt Nam, việc đánh giá cân nặng của trẻ em dựa trên bảng chuẩn tăng trưởng do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cụ thể.
Nguyên nhân gây ra BMI của trẻ bị béo phì
Khoảng 60-80% trường hợp béo phì được cho là do nguyên nhân dinh dưỡng, song song với đó là các rối loạn chuyển hóa cơ thể có thể gây ra, qua vai trò của hệ thần kinh và các tuyến nội tiết như tuyến yên, thượng thận, giáp và tuỵ, tuy chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Trẻ ăn quá nhiều thức ăn giàu calo, đường và chất béo không lành mạnh. Các thực phẩm nhanh, đồ ngọt, nước uống có ga và các bữa ăn không đều đặn dẫn đến tăng cân và béo phì.
- Thiếu hoạt động thể chất: Trẻ em ngày nay dành nhiều thời gian ngồi trước màn hình (xem TV, chơi game, sử dụng thiết bị điện tử) và ít tham gia vào các hoạt động thể chất, góp phần làm tăng cân.
- Yếu tố di truyền: Trẻ có bố mẹ hoặc gia đình có tiền sử béo phì có nguy cơ cao bị béo phì do yếu tố di truyền và môi trường sống.
- Thói quen gia đình: Thói quen ăn uống và sinh hoạt của gia đình có ảnh hưởng lớn đến trẻ em. Gia đình có thói quen ăn uống không lành mạnh và ít vận động có thể khiến trẻ bị béo phì.
- Giấc ngủ không đủ: Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến sự điều chỉnh hormone gây đói và no, dẫn đến việc ăn uống không kiểm soát.
Tác hại của việc trẻ bị béo phì
Béo phì ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày mà còn dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Dưới đây là một số tác hại chính của việc trẻ bị béo phì:
- Vấn đề về tim mạch: Trẻ béo phì có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, cao huyết áp, và tăng cholesterol. Những vấn đề này có thể bắt đầu từ nhỏ và tiếp tục phát triển khi trưởng thành.
- Tiểu đường tuýp 2: Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, một tình trạng ngày càng phổ biến ở trẻ em do sự tăng cân quá mức.
- Rối loạn hô hấp: Trẻ béo phì dễ mắc các vấn đề về hô hấp như ngưng thở khi ngủ và hen suyễn.
- Vấn đề về xương khớp: Trọng lượng cơ thể quá lớn gây áp lực lên xương và khớp, dẫn đến các vấn đề như đau khớp và các bệnh lý xương khớp khác.
- Rối loạn nội tiết: Béo phì có thể gây ra rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt ở trẻ gái và sự phát triển bình thường ở cả hai giới.
- Vấn đề về tâm lý: Trẻ béo phì thường bị tự ti, lo lắng và trầm cảm do bị trêu chọc hoặc phân biệt đối xử. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự tự tin và tâm lý của trẻ.
- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Béo phì có thể làm giảm khả năng tham gia vào các hoạt động vui chơi và thể thao, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.
- Vấn đề về tiêu hóa: Trẻ béo phì dễ bị các vấn đề về tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản và gan nhiễm mỡ.
- Khả năng tập trung kém: Béo phì có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và học tập của trẻ, do các vấn đề sức khỏe liên quan và tâm lý không ổn định.
Béo phì gây ra nhiều tác hại cho trẻ
Kế hoạch giảm cân cho trẻ bị béo phì
Giảm cân cho trẻ bị béo phì đòi hỏi một kế hoạch toàn diện và an toàn, tập trung vào việc thay đổi thói quen ăn uống và lối sống. Dưới đây là một kế hoạch giảm cân cho trẻ bị béo phì:
Đánh giá và lên kế hoạch
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Trước khi bắt đầu bất kỳ kế hoạch giảm cân nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo kế hoạch phù hợp với sức khỏe và nhu cầu của trẻ.
- Đặt mục tiêu thực tế: Đặt mục tiêu giảm cân lành mạnh và có thể đạt được. Thường là giảm từ 0.5 đến 1 kg mỗi tuần.
Chế độ ăn uống lành mạnh
- Cân đối dinh dưỡng: Đảm bảo trẻ ăn đủ các nhóm thực phẩm chính như protein, carbohydrate, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất.
- Giảm đồ ăn nhanh và thức ăn có đường: Hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chiên, đồ ngọt và nước ngọt.
- Tăng cường rau quả: Khuyến khích trẻ ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi.
- Kiểm soát khẩu phần: Hướng dẫn trẻ về việc ăn uống điều độ và kiểm soát khẩu phần ăn.
- Ăn sáng đều đặn: Bữa sáng lành mạnh giúp trẻ bắt đầu ngày mới với đầy đủ năng lượng.
Tăng cường hoạt động thể chất
- Hoạt động thể thao: Đăng ký cho trẻ tham gia các hoạt động thể thao như bơi lội, bóng đá, võ thuật, hoặc các lớp thể dục khác.
- Hoạt động hàng ngày: Khuyến khích trẻ chơi ngoài trời, đi bộ hoặc đạp xe.
- Giảm thời gian màn hình: Hạn chế thời gian trẻ ngồi trước màn hình (TV, máy tính, điện thoại).
Thói quen ngủ lành mạnh
- Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc: Trẻ em cần ngủ đủ giờ để cơ thể phục hồi và phát triển. Thiếu ngủ có thể dẫn đến tăng cân.
- Thiết lập thói quen ngủ tốt: Đảm bảo trẻ có thời gian ngủ đều đặn và không bị làm phiền trong giấc ngủ.
Gợi ý thực đơn ăn trong 1 tuần cho trẻ bị béo phì
Dưới đây là một thực đơn trong vòng 1 tuần cho trẻ bị béo phì với mục tiêu cung cấp khoảng 1000 calo mỗi ngày. Thực đơn này được thiết kế để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng và hỗ trợ giảm cân an toàn cho trẻ mà mẹ có thể tham khảo:
| Thứ ngày | Bữa sáng | Bữa phụ sáng | Bữa trưa | Bữa tối |
| Thứ Hai | 1 quả trứng luộc và 1 lát bánh mì nguyên cám | 1 quả táo | 1 chén cơm gạo lứt, ức gà nướng và rau xanh trộn | 1 chén canh rau củ và 1 lát cá hồi nướng |
| Thứ Ba | 1 cốc sữa chua không đường và 1 quả chuối | 1 nắm hạt hạnh nhân | 1 chén cơm gạo lứt, thịt bò xào rau muống | 1 đĩa salad gà và 1 lát bánh mì nguyên cám |
| Thứ Tư | 1 ly sinh tố từ rau xanh và trái cây | 1 quả lê | 1 chén cơm trắng, cá basa hấp và rau luộc | 1 chén canh cải bó xôi và 100g đậu phụ chiên |
| Thứ Năm | 1 bát cháo yến mạch và dâu tây | 1 quả cam | 1 chén cơm gạo lứt, thịt gà xào rau củ | 1 đĩa salad trộn dầu oliu và 100g cá hồi |
| Thứ Sáu | 1 quả trứng chiên và 1 lát bánh mì nguyên cám | 1 quả dưa hấu nhỏ | 1 chén cơm trắng, 100g thịt lợn nạc luộc và rau muống xào | 1 chén canh bí đỏ và 100g thịt gà hấp |
| Thứ Bảy | 1 bát sữa chua không đường và 1 quả táo | 1 nắm hạt điều | 1 chén cơm gạo lứt, cá basa kho tộ và rau xanh trộn | 1 đĩa salad thịt bò và 1 lát bánh mì nguyên cám |
| Chủ Nhật | 1 bát ngũ cốc nguyên cám và 1 quả chuối | 1 quả lê | 1 chén cơm trắng, tôm hấp và rau cải luộc | 1 chén canh cải bó xôi và 100g thịt gà xào sả ớt |
Theo dõi và kiểm soát BMI của trẻ là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ. Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ.
Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa và can thiệp kịp thời, mẹ có thể giúp trẻ duy trì cân nặng khỏe mạnh và tận hưởng một cuộc sống vui khỏe. Đừng quên theo dõi TinhBMI.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích nhé !
